Rozwijanie kompetencji emocjonalno- społecznych z wykorzystaniem TIK

Najważniejsza w kształtowaniu relacji z dziećmi, ale także osobami dorosłymi jest uważność, czyli autentyczne, niczym niezakłócone, pełne zaangażowania i twórcze uczestnictwo w dziejących się aktualnie wydarzeniach naszych dzieci i uczniów. Co ważne, powinno ono być wolne od ocen i nawyków wracania do przeszłości i odwoływania się do zdarzeń, które stały się już przeszłością. Takiej niezwykłej i stałej uważności właśnie potrzebują młodzi ludzie, którzy bardzo często nie potrafią sami zwerbalizować i okazać swoich potrzeb, pragnień, ale co najgorsze obaw i rozterek. Ważne też, by nauczyły się używać nowych technologii w sposób uważny i efektywny.

Nowe technologie stały się nieodłącznym elementem procesu edukacyjno-wychowawczego. Coraz śmielej wkraczają także do terapeutycznych oddziaływań. Ostatnie wydarzenia z edukacją zdalną uświadomiły nam nauczycielom, wychowawcom i terapeutom jak ważnym elementem naszej codzienności jest TIK (technologia informacyjno-komunikacyjna).

Bogatsi o to doświadczenie efektywniej zadbamy, aby technologie efektywnie wspierały nasze działania bez wysuwania się na pierwszy plan. Przede wszystkim potraktujmy TIK jako czynnik motywujący, uatrakcyjniający, a także uzupełniający lekcje, zajęcia czy trening.

Wykorzystajmy je do konstruowania ćwiczeń, wizualizacji zadań, przygotowywania kart pracy i materiałów edukacyjnych i jako aspekt motywujący do aktywności. Narzędzia TIK sprawdzą się także jako element współpracy, współdziałania i inicjatywności uczniów. Z pewnością TIK pomoże także w wizualizacji i prezentacji działań lekcyjnych, w promocji wytworów uczniów, co ma ogromne znaczenie w kontekście podnoszenia własnej wartości i poczucia sprawstwa.

Za pomocą narzędzi TIK zrealizować możemy każdy projekt, w którym mamy zawsze otwartą przestrzeń do rozwijania relacji, współpracy i kształtowania kompetencji emocjonalno- społecznych, który zaczynają się tworzyć już na etapie ustalania działań projektowych.

Przede wszystkim nasi uczniowie wykorzystując narzędzia do komunikacji werbalnej, ale także metodą AAC mają szansę na rozmowę, kontakt i zawieranie nowych znajomości z uczniami z Polski i całego świata. Wielu nieśmiałych uczniów, którzy rzadko udzielają się podczas lekcji w tradycyjnej, stacjonarnej i bezpośredniej formie, za pomocą TIK stają się bardziej aktywni  i komunikatywni. Nie czują swoich ograniczeń, nie boją się oceny i ostracyzmu ze strony swoich kolegów.

Jako entuzjastka nowych technologii  wdrażam je na swoich lekcjach od lat, czego przykładem i potwierdzeniem  jest współprowadzony  blog edukacyjny www.specjalni.pl. To skarbnica inspiracji i pomysłów na to jak wykorzystywać konkretne aplikacje, programy, czy generatory w pracy z uczniami, w tym z SPE.

Pamiętajmy, że to, co dla starszego pokolenia wydaje się być niezrozumiałe i nie do przyjęcia, dla młodych ludzi jest czymś absolutnie normalnym i naturalnym. Kultura cyfrowa zmienia nas i nasze sposoby funkcjonowania, uczenia się, a także nawiązywania znajomości i relacji. Dorośli mają z tym problem, ale młodzi ludzie już nie. W mediach społecznościowych co sekundę pojawiają się nowe komunikaty, opisy, zdjęcia i relacje. Zarówno my, jak i nasi uczniowie jesteśmy w oku tego technologicznego cyklonu i mamy szansę na eksplorowanie czegoś, co jeszcze kilka lat temu wydawało się niemożliwe.

Co więc możemy zrobić?

• Potraktujmy to jako korzyść, która pozwala naszym uczniom być kreatywnym, pozyskiwać wiedzę i komunikować się z kolegami na drugim końcu globu.
• Dostrzeżmy w tej nowej sytuacji potencjał zupełnie nowych narzędzi do kontaktu z wami dziećmi, lepszego rozumienia ich potrzeb i odkrywania ich potencjału.
• Wykorzystajmy aplikacje, programy i platformy do ćwiczeń w nazywaniu naszych emocji, niwelowania niepożądanych zachowań i wizualizacji naszych potrzeb.

Jakie zatem narzędzia TIK mogą wzbogacić i uatrakcyjnić rozwijanie kompetencji emocjonalno-społecznych?

Genially

Genially to niesamowite narzędzie, w którym bezpłatnie stworzyć możemy angażujące prezentacje, infografiki, interaktywne obrazki, gry i quizy. Mamy możliwość uporządkowania wszystkich treści potrzebnych do przeprowadzenia lekcji, terapii, ale także treningu umiejętności społecznych. Do prezentacji, plakatu, czy ćwiczenia bez problemu możemy dodać lub osadzić  filmy, teksty, polecenia dla uczniów, nagrania audio, linki do zewnętrznych zasobów, innych prezentacji na jednym slajdzie. Dzięki funkcjom umożliwiającym dodawanie interaktywności do dowolnych elementów prezentacji oraz dużych możliwościach uatrakcyjnianiu treści poprzez opcje ich animowania. Fantastycznym walorem tego programu jest możliwość generowania linku, za pomocą którego udostępniamy materiały.

Przykładem zastosowania są prezentacje, które pomagają w określaniu emocji, nazywaniu własnych odczuć i przeżyć.

Przykładowe zadanie wykonane w programie Genially (kliknij w grafikę, aby przejść do zadania)

Trudno jest mówić o swoich mocnych stronach, o swoich umiejętnościach i zainteresowaniach. Łatwiej jest to zrobić w kontekście swoich koleżanek i kolegów.  Dlatego w ramach lekcji, realizowanych projektów czy treningu umiejętności społecznych, można zaproponować uczniom aktywności, w których wzajemnie określają swoje supermoce. Aby ułatwić im to zadanie symulujmy aktywności, róbmy ich zdjęcia, a następnie edytujemy w fantastycznej, bezpłatnej aplikacji comixify, która pozwala także na tworzenie komiksów, które będą fantastycznym wstępem do opisywania własnych i kolegów supermocy.

Przykład komiksu wykonanego w Comixify

Takie komiksowe plakaty można scalić i opublikować w formie elektronicznej książeczki, która pozwala na upowszechnianie i udostępnianie za pomocą wygenerowanego linku.

polecam także aplikację Storyjumper, która jest intuicyjna i pozwala na współtworzenie i współpracę uczniów. Taka książka może być efektem ich współdziałania kształtującego umiejętności emocjonalno- społecznych.

E-book – efekt współpracy uczniów (Kliknij w grafikę, aby obejrzeć zawartość książeczki)

Warto skorzystać z aplikacji do tworzenia awatarów tak jak np. Awatarmaker czy Bitmoji, które z kolei mogą być punktem wyjścia do opisywania i nazywania emocji, własnego samopoczucia itd. Wykorzystujmy też aplikację Flipgrid, która pozwoli na niesamowitą współpracę i współdziałanie poprzez nagrywanie wideokomentarzy i kreatywnych odpowiedzi. Wirtualne tablice (Jamboard, Liveaboard) pozwolą i zachęcą uczniów do prezentacji własnych pomysłów, do dyskusji, współpracy i prezentacji wypracowanych produktów za pomocą kolorowych karteczek, grafiki, którą możemy dodać, czy tekstu, który pozwoli na opisywanie własnych emocji i potrzeb.

Obraz z tablicy Jamboard

Generatory

Generator to narzędzie dla nauczyciela,ucznia, terapeuty, ale dla każdego kto chce tworzyć materiały edukacyjne. W generatorze znajdziemy galerię z gotowymi kartami pracy z możliwością ich modyfikacji przez użytkownika. To  również świetny sposób na szybkie stworzenie własnych materiałów, dostosowanych do potrzeb uczniów na różnych etapach edukacyjnych. Za pomocą bezpłatnych, uniwersalnych narzędzi wygenerujemy karty pracy i kartkówki  np. z tarczami zegara, kartami bingo, mapami, czy wzorami matematycznymi. Wygenerujemy także kolorowe, angażujące plansze spinnerowe  z emotkami, obrazkami czy wyrazami, często też z wizualizacją tych treści.

Przykład tarczy wygenerowanej na stronie Senteacher

Na stronie Senteacher znajdują się także generatory do tworzenia fiszek, kart do gry, plansz do bingo lub memory.

Podczas zajęć z pomocy psychologiczno-pedagogicznej, na zajęciach logopedycznych, czy rewalidacyjnych sprawdzą się wirtualne kości opowieści, które pozwolą na ćwiczenia wypowiedzi, opisywania rzeczywistości, współtworzenia historii i poszerzania słownictwa. Wszystkie te aktywności znacząco wpływają na zwiększenie poczucia własnej wartości, aktywności na zajęciach i budowania relacji.

Przykładem takich wirtualnych kości opowieści i kart są:

• ESL Story Dice Online
• Dave Briss – Story Dice
• Randomness Story

Obraz ze strony ESL Kids Games

Aplikacje

Dzieci, ale także osoby ze spektrum  autyzmu, z zespołem downa czy z niepełnosprawnością intelektualną mają duże problemy z odczytywaniem mowy ciała i mimiki. Nie potrafią określić stanu emocjonalnego drugiej osoby na podstawie wyrazu twarzy. Na rynku cyfrowych narzędzie istnieje wiele aplikacji, które wspomagają treningu umiejętności społecznych. Jedną z nich jest aplikacja Autimo, która pomaga opanować  tę umiejętność w ciekawy sposób. Dzieci podczas gry uczą się rozpoznawać smutek, radość, zaskoczenie złość, strach. Aplikacja zawiera trzy gry: pary, intruz i zagadki oferując za każdym razem dwa poziomy. które dobieramy do wieku i poziomu funkcjonowania dziecka.

Inną , ale bardzo podobną aplikacją jest Expressions for Autism. Pomaga ona rozpoznawać i wyrażać emocje poprzez zabawę. Gra jest przyjazna dla dziecka, posiada prosty interfejs i ciekawą grafikę. Aplikacja, składa się się z 10 różnych emocji i 20 historii nawiązujących do wydarzeń dnia codziennego, z czego w wersji bezpłatnej mamy dostęp do 8 historii związanych z takimi emocjami jak szczęście, złość, strach, smutek. Aplikacja jest dostępna na iPady.

Wiele uwagi na temat kształtowania kompetencji emocjonalno- społecznych i roli projektów w także eTwinning w procesie kształtowania kompetencji emocjonalno- społecznych opisałam wraz z Mikołajem Marcelą w książce Jak nie zgubić dziecka w sieci.

Każdy sposób na rozwijanie kompetencji emocjonalno- społecznych będzie efektywny, jeśli my dorośli, rodzice i nauczyciele, będziemy autentyczni w swoich działaniach i propozycjach i będziemy towarzyszyć naszych dzieciom w ich rozwoju, pokonywaniu własnych słabości. Dbajmy o to, by mogli żyć w zgodzie i w harmonii z samym sobą.

Artykuł jest jednym z cyklu materiałów przygotowanych przez naszych ekspertów na temat relacji. Zapraszamy do lektury pozostałych!

Zachęcamy do skorzystania z przykładowych zadań na wspierających budowanie relacji w klasie:

Autorka: Zyta Czechowska – Ambasadorka programu eTwinning

Nauczyciel Roku 2019. Właścicielka i dyrektorka Niepublicznego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli- Zyta Czechowska specjalni.pl. Absolwentka UAM w Poznaniu, na kierunku pedagogika specjalna, od ponad 24 lat  terapeuta i nauczyciel w szkole specjalnej.  Pasjonatka nowoczesnych technologii. Współautorka projektu sieci współpracy nauczycieli „ Czas TIKa”, prowadzi warsztaty i szkolenia i Rady Pedagogiczne dla nauczycieli z zakresu stosowania i wdrażania TIK. Współprowadzi bloga edukacyjnego www.specjalni.pl. Ekspert ds. awansu zawodowego nauczycieli.  Trenerka Cyfrowego Dialogu i programu #SuperKoderzy w zakresie programowania i TIK. Należy do społeczności Superbelfrzy RP. Trenerka Umiejętności Społecznych. W 2017 r. otrzymała Nagrodę Ministra Edukacji Narodowej za szczególne osiągnięcia edukacyjne i wychowawcze. Posiada tytuł Microsoft Innovative Educator Ekspert, nadawany przez firmę Microsoft najbardziej innowacyjnym nauczycielom na świecie. Jest czynną ambasadorką programu eTwinning.