Strach się bać…

ODBIORCA: Młodzież w wieku 16-19 lat

CZAS REALIZACJI: 90 minut plus spotkanie wieczorne, czyli tzw. Wieczór Grozy

TEMAT: Strach się bać…

CELE ZAJĘĆ:

Poziom wiadomości:

• uczeń potrafi interpretować dzieło literackie, plastyczne filmowe i muzyczne,
• uczeń ma elementarną wiedzę z zakresu budowy komiksu, filmu, dzieła literackiego, dzieła plastycznego dzieła muzycznego.

Poziom umiejętności:

• uczeń poznaje i interpretuje opowiadanie A. E. Poego Czarny kot,
• uczeń poznaje i interpretuje wiersz B. Leśmiana Dusiołek,
• uczeń poznaje i interpretuje fragment filmu Harry Potter i komnata tajemnic w reż. Chrisa Columbusa
• uczeń poznaje przykładowe komiksy wydawnictwa Marvell,
• uczeń poznaje i interpretuje muzykę z serialu Z archiwum X,
• uczeń poznaje i interpretuje obraz Z. Beksińskiego o numerze AA72 z roku 1972.

Postawy:

• rozbudzanie wyobraźni,
• budzenie wrażliwości na dzieło literackie i utwór muzyczny,
• poszanowanie dorobku kulturowego,
• nauka dystansu wobec świata.

ZAŁOŻENIA:

Zajęcia mają za zadanie pokazać, w jaki sposób w świecie funkcjonują teksty kultury opisujące grozę. Uczniowie poprzez dyskusję, poznanie nowych tekstów oraz stworzenie własnych dzieł uczą się szacunku wobec przeszłości, a także odkrywają mechanizmy używane przez twórców w celu wywołania lęku w czytelnikach. Projekt dotyka również zasadności tworzenia tego typu utworów.

FORMY PRACY:                                       

• indywidualna
• zbiorowa
• grupowa

 METODY I TECHNIKI:

• przekład intersemiotyczny,
• praca z tekstem,
• burza mózgów,
• dyskusja,
• pogadanka heurystyczna,
• elementy dramy,
• metoda projektu.

MATERIAŁY:

• wiersz B. Leśmiana Dusiołek,
• muzyka do serialu Z archiwum X (kompozytor Mark Snow),
• Zych, W. Wargas Bestiariusz słowiański. Rzecz o skrzatach, wodnikach i rusałkach,
• Zych, W. Wargas Bestiariusz słowiański część druga. Rzecz o biziach, kadukach i samojadkach,
• fragment filmu Harry Potter i komnata tajemnic w reż. Ch. Columbusa opisujący walkę głównego bohatera z bazyliszkiem,
• komiks wyd. Marvell,
• obraz Z. Beksińskiego o numerze AA72 z roku 1972, inspirowany Psalmem 23, przedstawiający mężczyznę niosącego zapaloną pochodnię między wielkimi skalnymi postaciami.

PRZEBIEG:

Zaangażowanie:

Nauczyciel rozpoczyna zajęcia od włączenia muzyki z serialu  Z archiwum X  i przyciemnienia świateł w sali. Prosi uczniów, by w czasie słuchania utworu zapisywali wszystkie skojarzenia, np. czas i miejsce wydarzeń, źródła dźwięków, sylwetki postaci itd. Po zakończeniu słuchania utworu nauczyciel prosi o opisanie uczuć, które dzieło muzyczne wywołało w słuchaczach.

Badanie:

Na tym etapie uczniowie z pomocą nauczyciela próbują rozpoznać, w jaki sposób twórcy próbują przestraszyć swoich odbiorców. W tym celu tablica zostaje podzielona na sześć części. Każda z nich otrzymuje odpowiedni nagłówek: muzyka, film, poezja, proza, komiks, obraz. Jako pierwsze zostaje wypełniona przestrzeń przeznaczona dla muzyki. Na podstawie wysłuchanego utworu uczniowie próbują ustalić, jak można zbudować nastrój grozy w muzyce. Swoje spostrzeżenia zapisują na tablicy. Następnie uczniowie pracują w grupach maksymalnie 5-osobowych i badają w podobny sposób pozostałe teksty kultury otrzymane od nauczyciela tzn.: opowiadanie, wiersz, komiks i obraz.

Prezentacja:

Przedstawiciele grup prezentują własne dokonania i zapisują je na tablicy. W ten sposób powstaje analiza sześciu rodzajów tekstów kultury budzących grozę u odbiorców. Nauczyciel prosi, aby ta informacja została przepisana przez uczniów, gdyż przyda się do późniejszej pracy.

Badanie:

Nauczyciel  rozpoczyna dyskusję z uczniami dotyczącą zasadności istnienia tekstów, które mają straszyć i przerażać oraz tego,  jaką funkcję pełnią one w życiu każdej społeczności.  Prowadzący przedstawia uczniom dwie części bestiariusza słowiańskiego, w którym opisane są postacie fantastyczne, zarówno dobre jak i złe, związane z polską kulturą i tradycją. Nauczyciel prosi, aby uczniowie wybrali dla siebie pod dwie postacie (pozytywną i negatywną) i zgromadzili jak najwięcej informacji związanych z nimi. Prosi również, aby uczniowie w grupach przygotowali dowolny tekst kultury o charakterze przerażającym, może być to opowiadanie,  wiersz, komiks, piosenka, utwór muzyczny, scenka, filmik itp.

PREZENTACJA:

Prezentacja dokonań indywidualnych i zbiorowych odbywa się podczas Wieczoru Grozy, czyli imprezy zorganizowanej dla szerszego grona odbiorców, zaproszonych przez uczniów. Spotkanie zorganizowane jest w zaciemnionej sali wyposażonej w sprzęt multimedialny. W trakcie Wieczoru Grozy wszyscy uczniowie prezentują po dwie postacie z bestiariusza, a każda z grup przedstawia wspólnie opracowany projekt. Następnie występują uczniowie, którzy przygotowali coś dodatkowego. W imprezie aktywny udział może brać publiczność.

Podsumowanie:

Podsumowaniem jest zapis z Wieczoru Grozy, który służy nie tylko jako dokument projektu, ale również jako źródła inspiracji dla kolejnych działań tego typu. Podczas projekcji nagrania w klasie następuje jego ewaluacja i ocena.

KOMENTARZ:

Cykl zajęć poświęconych utworom wzbudzającym grozę warto zrealizować go jako projekt eTwinning, gdyż wybrzmi on najpełniej dopiero wtedy, jeśli zbuduje się go w oparciu o dzieła pochodzące z różnych kultur. Bardzo ważne jest zatem ustalenie już na początku współpracy kryterium wyboru tekstów oraz określenie efektu finalnego. Od uczestników zależy również ustalenie charakteru projektu, np. literackiego, kulturowego socjologicznego czy psychologicznego oraz planu pracy. Dobrze przygotowany harmonogram działań pozwali chociażby na odpowiednie zbadanie tekstów kultury pod kątem elementów wspólnych lub wyróżniających poszczególne kraje. Otrzymane wnioski prowadzić mogą do interesujących posumowań, na przykład do zbudowania katalogu europejskich i rodzimych postaci siejących grozę.

Powyższy cykl zajęć stanowi przykład wykorzystania tekstów dziedzictwa kulturowego przy tworzeniu nowych dzieł inspirujących kolejne grupy młodzieży. Dodatkowym atutem projektu opartego na analizie i interpretacji tekstów kultury o charakterze przerażającym jest obnażenie mechanizmów budujących lęk u odbiorcy oraz zrozumienie celowości istnienia takiej tematyki.

dr Rafał Mazur